Bulut’un bize sunmuş olduğu hizmetler birden fazladır. Bu kullanılan hizmetlerin bir şekilde kategoriye ayırılması gerekir. Dikkat ederseniz “hizmet” kelimesi kullanıyorum. Bulut teknolojisi söz konusu olduğunda bir websitesi, bir uygulama ya da sanal bilgisayar bir ürün değil bir hizmet olarak pazarlanır. Her hizmet, bir bilişim servisi olarak önümüze getirtilir. Bunlara, Bulut Hizmet Modelleri denir. Temelde üç kategoriye ayrılırlar. Bunlar IaaS, PaaS ve SaaS olarak adlandırılan modellerdir.
Bulut modellerine detaylı şekilde girmeden evvel , kısaca süreci bilmek kolay anlaşılmasını sağlayacaktır.
Bulut Hizmeti Kullanım Süreçleri
Bulut yöneticileri, kullanılabilecek potansiyel bulut hizmetini belirler. Belirleme, tamamen müşteriye bağlıdır. Her bir hizmet, tüketici ihtiyaçlarına ve pazar koşullarına göre değerlendirilerek belirlenir. Servis sağlayıcı için performans ölçümleri yapılır. Daha sonra hangi servis seviyesinin sağlanacağını, nasıl destekleneceğini, servis yerini belirlerler. Tüketicinin ve sağlayıcının sorumluluklarını açıklayan yasal bir belge (servis seviyesi anlaşmasını) hazırlayıp müşteriye sunarlar. Bu belge gerçekten önemlidir. Hukuksal haklarınızı bilmenizi ve kullanmanızı sağlar.
Farklı endüstri grupları tarafından, IaaS, PaaS ve SaaS gibi birçok alternatif bulut hizmeti modeli tanımlanmıştır. Bu hizmet modelleri, sağlanan bulut hizmetlerine ve özelliklerine değişiklik gösterir. Bu hizmet modellerine örnek olarak bir Yedekleme Servisi (BaaS), Sanal Masaüstü (DaaS), Test Servisi (TEaaS) ve Olağan Üstü Durum Kurtarma Servisi (DRaaS) verilebilir. Ancak, bu modeller nihayetinde üç ana bulut hizmet modelinden birine aittir.
İşte bu yazımda bu servis modellerini kısaca anlatmaya çalışayım.
Bulut Hizmet Modelleri
IaaS (Altyapı Hizmet Modeli)
Bu hizmet modeli BT (bilgi teknolojileri – IT ) departman çalışanlarını ya heyecanlandırır ya da korkutur. Korkarlar çünkü işlerini kaybetme riski taşıdıklarını düşünürler. Fakat bu hizmet modelini öğrendikleri zaman işlerin kolaylaştığını farkederler.
Bu hizmet modelinde, müşterinin işletim sistemlerini ve uygulamalarını içeren yazılımları servis edebileceği bir alan verilir. Bu alan içerisinde işlem, depolama, sanal ağlar ve diğer temel bilgi işlem kaynakları sağlanır. Tüketici, temeldeki bulut altyapısını yönetmez veya kontrol etmez. Ancak işletim sistemleri, depolama ve uygulamalar üzerinde kontrol sahibidir. Ve muhtemelen seçili güvenlik duvarları gibi ağ bileşenlerinin sınırlı kontrolü de verilir.
Hedef
Hedefi çoğunlukla BT departman yöneticileridir. Çünkü; IaaS fiyatlandırması abonelik tabanlı veya kaynak kullanımına bağlı olarak oluşturulur. Sağlayıcı, temeldeki BT kaynaklarını bir araya getirir. Genellikle çok kullanıcılı bir model aracılığıyla, birden fazla tüketici tarafından paylaşılır. IaaS, kaynakları ve hizmetleri yöneten şirket tarafından bile uygulanabilir. Bu da maddi açıdan şirketlerin ve yöneticilerin plan yapmasını kolaylaştırır.
Amaç
Sanal makine oluşturma, yük dengeleme, DNS, Güvenlik duvarı… Aklınıza BT ekipmanları dendiği zaman ne geliyorsa bu hizmet modeli içerisinde kullanılabilir.
Örnek
Amazon ürünleri olan AWS, S3, EC2 en güzel örneklerden birisidir. Tabi Microsoft Azure ‘u da unutmamak lazım.
SaaS (Yazılım Hizmet Modeli)
Muhtelemen bulut teknolojisindeki en tanınır servis modelidir. Çoğu kişi sadece bu servis modelini bulut teknolojisi sanıyor. Fakat emin olun Bulut denilen şey çok büyük bir alandır.
Kısaca SaaS, bir uygulamanın bulutta çalıştırılmasıdır. Böylece uygulamanın 7/24 çalışması sağlanır. Bu da müşteri memnuniyetini sağlar.
Bu servis modelinde, kişiler sağlayıcının bulut altyapısında çalışan uygulamalarını kullanmaktadır. Uygulamalara, çeşitli cihazlardan, web tarayıcısından veya bir program arayüzü ile erişilebilir. Kişi, kullanıcıya özel ayarları değiştirebilir. Ağ, sunucu ayarları, işletim sistemleri, depolama gibi temel bulut altyapısını yönetemez veya kontrol edemez.
Hedef
Bu hizmet modelinin hedef kitlesi, “herkestir” desem abartmış olmam. Artık dünyamızda bireysel kullanıcılar, personeller, firmalar bu hizmet modelini kullanmaktadır.
Hizmet sağlayıcı, tüketicilere hizmet olarak bulutta barındırdığı bir uygulama sunar. Tüketiciler, bulut altyapısının herhangi bir yönüne sahip olmadıklarından diğer yükler ile ilgilenmezler. Böylece efor ve odaklarını teknik altyapı yerine işlevlere yöneltebilirler.
Amaç
Bu hizmet modelinde amaç, uygulamanın her zaman kullanılabilir olmasıdır. Kişilerin bu uygulamaya istedikleri zaman istedikleri yerde ulaşabilmeleri gerekir.
İş dünyasında BYOD olarak bilinen terim, bu hizmet modeli ile gündeme gelmiştir. Personeller kendi kişisel cihazlarından firmalarının uygulamalarına erişmeleri sağlanmıştır. * Bring Your Own Device (kendi cihazını getir)
SaaS uygulamaları bulutta çalışır. Cihazlara kurulmalarına gerek yoktur. Modelde, tüketicinin talebi üzerine uygulamaya herhangi bir yerden erişilmesi sağlanır.
Örnekler
Bazı SaaS uygulamaları cihazlara kurulmasını gerekebilir. CRM, e-posta, ERP gibi programlar SaaS aracılığıyla sunulan uygulamalara örnektir.
PaaS (Platform Hizmet Modeli)
Platform… Ne anlama geliyor? Her zaman bu terim IaaS ile karıştırılmıştır.
Müşteri, ağ, sunucular, işletim sistemleri veya depolama dahil temel bulut altyapısını yönetmez veya kontrol etmez. Ancak dağıtılan uygulamalar ve barındırma ortamı için yapılacak ayarlar üzerinde kontrol sahibidir.
Hedef
Yazılımcılar, yazılımların test ortamını bu hizmet modeli ile oluştururlar.
Amaç
Hızlı Sanal İşletim Sistemleri kurarak yazılımcıların test ortamını hazırlamaktır. Burada bahsettiğim işletim sistemi sadece Windows, Ubuntu, Mac OS gibi işletim sistemi değildir. Mobil işletim sistemleri de dahildir.
Bir düşünün; yazılımcı bir mobil program üzerinde çalışıyor. Ve bunu birçok platform üzerinde test etmek istiyor. Yazılımlar, artık eski zamanlarda olduğu gibi tek platform üzerinde çalışmazlar. Her birinin ayrı IOS, Android, Windows ve Linux işletim sistemleri sürümleri vardır. İşte bu nedenle bir yazılımcı yaptığı programı her platform üzerinde test ederek müşteriye uygun bir ürün çıkarır. Bunu da PaaS ile çok basit bir şekilde yapar.
Örnekler
Aklıma ilk gelen örnek Microsoft Azure oluyor. İlk çıktığından PaaS olarak pazarlandı. Böyle yazdığım için Microsoft beğenmeyebilir. Çünkü Microsoft bu ürününü şu anda diğer hizmet modelleri ile de kullanıyor. Lakin ilk çıktığında PaaS daha ağır basıyordu.
Bu yazımızda IaaS, SaaS ve PaaS hizmet modellerinden kısaca bahsettik. Sadece bir modelin detayları ile bir kitap yazılabileceğini söylemeden geçmek istemiyorum. Bir daha ki yazımızda görüşmek üzere…
