Karbon ayak izi, gelişen teknoloji ve bilime rağmen küresel anlamda tüm dünyayı etkileyen büyük bir sorun. Sera gazı, çevre kirliliği ve aşırı karbon gazı salımı başta çevre kirliliği olmak üzere ozon tabakasına ve soluduğumuz havaya büyük zarar vermekte.
Atmosferde bulunan su buharı, karbondioksit, metan ve diazot monoksit gibi gazların miktarı arttıkça yeryüzü daha fazla ısınmaya devam ediyor. Bunun ana nedeni daha çok insan faaliyetlerinin etkisi. Bu faaliyetler doğrudan ya da dolaylı olarak sera gazlarının salımına neden oluyor. Isınma, aydınlatma, pişirme, ulaşım, hayvancılık faaliyetleri gibi günlük ihtiyaçlarımızı karşılamak ve endüstriyel faaliyetler sonucunda atmosfere salınan eşdeğer karbondioksit miktarı günden güne artıyor.
Dengesiz iklim koşullarını daha yoğun hissettiğimiz son yıllarda iklim uzmanları, karbon salımına dikkat edilmezse dünyanın çok fazla zamanı kalmadığını dile getirmekte. Bu yüzden devletler, toplumlar ve bireyler, kısacası tüm insanlık tüketim konusunda daha bilinçli ve duyarlı olmalı. Bunun için Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (BMİDÇS) kapsamında, iklim değişikliğinin azaltılması, adaptasyon ve finansman gibi konuları içeren Paris Anlaşması, 2015 yılında imzalanmış ve 2016 yılında yürürlüğe girmiştir.
Peki nedir karbon ayak izi?
Karbon Ayak izi, bir birim karbondioksit gazının insan faaliyetleri sonucu üretilen sera gazı miktarı cinsinden çevreye verdiği zararın ölçüsünü bize anlatır. Birincil karbon ayak izi ve ikincil karbon ayak izi olmak üzere ikiye ayrılır;
• Birincil karbon ayak izi: Evde tükettiğimiz enerji ve kullandığımız ulaşım yolları (araba ve uçak gibi) olmak üzere fosil yakıtların kullanımı sonucu ortaya çıkan CO2 emisyonlarının ölçümü olup daha çok bireysel tüketimden kaynaklanmaktadır.
• İkincil karbon ayak izi: Kullandığımız ürünlerin imalatıyla ilgili ve dolaylı CO2 emisyonlarının ölçümü olup daha çok üretim alanında kullanılan aşırı karbon kullanımından kaynaklanmaktadır.
Karbon ayak izini arttıran faktörler:
- Sanayileşme
- Kentleşme
- Nüfus artışı
- Atıklar
- Çevre kirliliği
- Fosil yakıt tüketimi
- Yenilenebilir enerji kullanımının azlığı
- Doğal kaynakların kontrolsüzce tüketilmesi
- Geri dönüşüm sistemini yeteri kadar kullanmama
- Doğal hayatı koruyamama
- Teknolojik gelişmeler
Karbon ayak izlerini azaltmak için ne yapılmalı?
İnsanların yaşamsal faaliyetlerini sürdürmeleri için ısınma, pişirme, ulaşım gibi fosil yakıt temelli faaliyetler daha fazla sera gazı salımına neden olmakta. Doğrudan karbon salınımlarının yanı sıra dolaylı salımlar da karbon ayak izinde önemli bir yer tutuyor. Dolaylı salıma neden olan endüstriyel süreçlerin karbon salınımında payı daha büyük. Bir ürünün üretimi, taşınması, bertaraf edilmesine kadar izlenen tüm süreçler karbon ayak izinin bir parçası.
Karbon ayak izi hesaplanırken tüm ulaşım yolları, evde kullanılan enerji türü ve miktarı, tüketilen besin türleri ve miktarları belirlenir, buna göre hesaplanır. Bireyler karbon ayak izini azaltmak için ulaşım yollarını, beslenme şekillerini, ısınma türlerini değiştirerek yerine bioenerji gibi alternatif yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı gibi pişirme yöntemlerine geçiş yapmalıdır.
Karbon ayak izini azaltmak için birkaç fikir;
- Çamaşırları kurutma makinesi ile değil asarak kurutmak,
- Bulaşık ve çamaşır makinesini tam doldurmadan çalıştırmamak,
- Kısa mesafelerde yürümek ya da bisiklete binmek,
- Evdeki ampulleri enerji tasarruflu ampullerle değiştirmek,
- Kağıt tasarrufu için e-faturaya geçmek,
- Gerekmediği halde ısıtıcı kullanmamak,
- İşiniz bitince ışıkları söndürmek,
- Gereksiz yere su harcamamak veya sensörlü musluk başlığı kullanmak,
- Pazardan taze sebze,meyveyi ihtiyaç kadar satın almak,
- Şişe su satın almak yerine kendi cam su şişeyi yanınızda taşımak,
- Küveti doldurup uzun süre su kullanarak banyo yapmak yerine su tasarruflu duş başlığı kullanmak,
- Uzun süreli kullanım için çamaşırları yeterli sıcaklıkta ve kullanım talimatlarına uygun yıkamak,
- Evde doğada çözünen doğal poşet, torba, pişirme kağıdı ve streç film kullanmak.
Yapılan araştırmalar sonucunda sera gazı salımı ve yenilenebilir enerji kullanımının arttığı yönünde bulgulara ulaşılıyor. Geri dönüşümün hayatımızın her evresinde yavaş yavaş hayat bulması, çevre kirliliğini azaltmaya yönelik çalışmalar, teknolojik gelişmeleri doğal yaşama zarar vermeyecek hale getirme ve bunun gibi duyarlılık içeren çalışmalar sayesinde karbon ayak izini azaltmak mümkün.
Ortalama bir insanın ömrü 70 ile 80 yıl arasında değişmekte. Bizden gelecek nesillere miras kalan her taş sonraki nesil için yol olacaktır. Gelin siz de gelecek nesillere daha güzel bir dünya ve daha temiz bir çevre için yıllardır süregelen ve çevreye zarar veren alışkanlıklarınızı değiştirin. “Bana ne” demek yerine “Ben de varım!” diyerek gelecek nesillere daha temiz ve yeşil bir dünya bırakalım.
Ülkemizin Pil Teknolojilerinde Son Durumu yazımız için tıklayınız.
